Chìa Khoá #10 🗝
26.9.2021
Xin chào 👋,
Việt Nam đã bắt đầu mở cửa và nhịp sống phố xá đã dần quay trở lại. Dù chưa thể trở về với bình thường cũ hoàn toàn, “bình thường mới” của chúng ta đã bước sang một chương mới lạc quan hơn.
Thời gian qua, team unlock fm tình cờ đọc được khá nhiều bài viết nói về việc cân bằng cảm xúc trong cuộc sống. Thật không có thời điểm nào phù hợp hơn lúc này để chia sẻ với các độc giả của Chìa Khoá Newsletter những góc nhìn thú vị mà tụi mình tìm được. Cùng bắt đầu nhé 😄.
Khám phá 🐝
Ông bà ta có câu “nhàn cư vi bất thiện” để chỉ việc chúng ta dễ rơi vào trạng thái suy nghĩ, hành động không sáng suốt khi quá... rảnh rỗi. Hoặc dân dã hơn, bố mẹ mình thường nói “sướng quá dửng mỡ” mỗi khi không thể hiểu được tụi trẻ bọn mình - thế hệ được sống đầy đủ nhưng không ít khi cảm thấy trống rỗng 😓.
Và thật bất ngờ, những câu nói trên có cơ sở khoa học hẳn hoi!
Trong cuốn sách mới nhất 'Dopamine Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence' (Đế chế Dopamine: tìm kiếm sự cân bằng trong thời đại của sự nuông chiều), Giáo sư Anna Lembke của trường ĐH Stanford đã chỉ ra rằng: Tỉ lệ trầm cảm ngày càng tăng ở các quốc gia giàu có như Mỹ có thể là hệ quả từ việc não bộ của chúng ta bị “bẫy” vào một loại chất dẫn truyền thần kinh có liên hệ mật thiết tới … sự hài lòng, thoải mái (pleasure)! 😳
Trong suốt sự nghiệp hàng chục năm làm bác sĩ tâm lý của mình, Giáo Anna tiếp nhận ngày càng nhiều bệnh nhân mắc chứng trầm cảm (depression) hoặc rối loạn lo âu (anxiety) đến từ những môi trường tưởng như hoàn hảo - gia đình giàu có và hạnh phúc, bản thân được thụ hưởng một nền giáo dục tân tiến trong những môi trường tốt nhất. Vấn đề của những bệnh nhân này không phải là sang chấn tâm lý (trauma), càng không phải điều kiện sống thiếu thốn, mà chính là việc họ quá đầy đủ và sung túc. Não bộ của họ dư thừa dopamine - một chất dẫn truyền thần kinh mà não của chúng ta sản sinh ra khi cảm thấy quá hài lòng và thỏa mãn với cuộc sống.
Cảm giác thỏa mãn và cả nỗi đau đều được não bộ của chúng ta xử lý thông tin ở cùng một nơi. Và một cách rất tự nhiên, bộ não sẽ luôn cố gắng giữ cho cán cân ‘thỏa mãn-khổ đau’ ở mức cân bằng.
Lý do dẫn đến hiện tượng tréo ngoe này là homeostasis - một trong những khám phá quan trọng nhất của bộ môn khoa học thần kinh trong suốt 75 năm qua. Cảm giác thỏa mãn và cả nỗi đau đều được não bộ “xử lý” ở cùng một nơi. Một cách rất tự nhiên, bộ não sẽ luôn cố gắng giữ cho cán cân ‘thỏa mãn-khổ đau’ ở mức cân bằng nhất. Khi chúng ta làm việc mình thích - ví dụ như chơi game hoặc lướt facebook - não sẽ tiết ra một chút dopamine đủ để ta thấy vui. Nhưng ngay khi dopamine được giải phóng, não sẽ giảm bớt số lượng các cơ quan thụ cảm (dopamine receptors) vừa được kích thích để điều hòa lại đầu bên kia nỗi đau 😭.
Đó là lý do vì sao sự thỏa mãn của chúng ta luôn được tiếp nối bằng một chuỗi ‘tụt mood’ ngay sau đó. Nếu chúng ta biết học cách kiên nhẫn chờ đợi, tĩnh tâm một chút, cảm giác tụt mood này sẽ sớm qua mau, tinh thần của chúng ta sẽ sớm cân bằng trở lại. Nhưng trên thực tế, chẳng mấy khi chúng ta làm được như vậy. Chúng ta sẽ luôn nhanh nhảu tìm kiếm thêm nguồn vui cho khuây khỏa. Một khi đã mê lướt facebook, mê chơi game, chúng ta sẽ tiếp tục quay trở lại thói quen này bởi vì “tại sao không ? nếu những điều này làm mình vui?”
Nếu giữ trạng thái này trong nhiều giờ đồng hồ liên tục hằng ngày, hằng tuần, thậm chí hằng tháng, mức độ thỏa mãn của não bộ sẽ thay đổi. Và đó là lúc chúng ta tiếp tục tiếp tục chìm đắm vào những việc mình thích chỉ để cảm thấy bình thường như một thói quen, chứ không còn mang lại niềm vui trọn vẹn nữa. Nguy hiểm hơn cả, khi dừng mọi sở thích tưởng như vô hại ấy lại, ngay lập tức, chúng ta sẽ bị tấn công bởi hàng loạt các triệu chứng như: rối loạn lo âu, mất ngủ, nghiện, thậm chí là trầm cảm.
Thế mới thấy những kinh nghiệm dân gian, những câu nói truyền miệng dân dã như “vui thôi đừng vui quá” hóa ra không phải không có cơ sở 😅.
Chừng nào còn hít thở, hãy tận hưởng tất cả những hương vị hỉ-nộ-ái-ố thường ngày và coi đó là một phần không thể thiếu của cuộc sống, bạn nhé.
Bởi không ai vui mãi, nhưng cũng không ai buồn mãi được, nhỉ? 😬
Chiêm Nghiệm 💭
Mình nhận ra một vòng lặp mỗi khi bản thân gặp chuyện buồn trong cuộc sống: mình thường tự trách bản thân làm chưa đủ tốt, rằng mình không xứng đáng. Và không biết rằng những suy nghĩ “tưởng chừng vô hại” đó đã âm thầm ảnh hưởng đến cơ thể, sức khỏe của mình như thế nào cho đến khi tâm sự với một đứa bạn và nó gửi mình xem video này.
Mình đã thật sự bàng hoàng và kinh hãi.. Trong video, nhà khoa học Nhật Bản Masaru Emoto đã nghiên cứu về cấu tạo phân tử của nước để tìm lời giải đáp cho câu hỏi “Liệu rằng những suy nghĩ và cảm xúc của con người có tác động gì đến nước không?” 🧐. Ông đã chỉ ra rằng nước có trí nhớ, và cấu tạo phân tử của nó sẽ thay đổi khi được tiếp xúc với nhiều loại cảm xúc khác nhau. Những phản ứng của nước trong nhiều môi trường cảm xúc (biết ơn, bình yên, tức giận, phàn nàn,..) sẽ khiến bạn phải rùng mình 👇 😬
💧 70% cơ thể chúng ta là nước và mỗi ý thức, suy nghĩ của bạn hàng ngày đều được “ghi chép” lại và có tác động đến cơ thể. Cuộc sống thì luôn khó lường, nhưng cách ta đối mặt lại hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát.
THINK HAPPY THOUGHTS.
Hãy ghi nhớ câu “thần chú” này để luôn giữ cho mình một sức khỏe và tâm hồn tươi trẻ nhé 🌻.
Cập nhật ⚡
Như nhiều bạn có thể đã biết thì tụi mình đang tham gia Cast Camp của Vietcetera với tư cách Cố vấn nội dung. Rất nhiều bạn trẻ tài năng và sáng tạo, tụi mình cảm thấy rất phấn khích khi được đóng góp một phần vào sự phát triển của cộng đồng podcast Việt.. và còn vui hơn nữa khi biết nhiều bạn tham dự (trong top 20) cũng là thính giả của unlock fm 🤩.
Được truyền rất nhiều cảm hứng qua cuộc thi, và cũng tận dụng thời gian trong kỳ “nghỉ hè”, tụi mình đang lên ý tưởng cho một vài series mới, hứa hẹn sẽ quay trở lại với nhiều nội dung đặc sắc hơn. Nếu như các bạn có bất kỳ ý tưởng hay khách mời nào mong muốn tụi mình phỏng vấn, đừng ngần ngại nhắn tin cho tụi mình qua Facebook/Instagram hoặc reply ngay email này nhé! 😉
Kết nối 🔗
Từ ngày lockdown, “Hôm nay ăn gì” luôn là bài toán đau đầu với mình mỗi ngày. Mình thường lên youtube xem Daily vlog của các bạn Hàn hoặc các Food Vlogger để có thêm ý tưởng nấu nướng. Vừa tiết kiệm lại healthy, sạch sẽ nên mỗi ngày mình đều cố gắng chăm chỉ nấu ăn thay vì gọi đồ take-away.
Trong số các channel trên Youtube, mình đặc biệt ấn tượng với kênh Culinary Frank (chủ nhân là Frank Pham - một đầu bếp đang làm việc và sinh sống tại Melbourne, Úc). Không chỉ được “bày” cho những công thức chuẩn-cơm-mẹ-nấu mà phần nhìn cũng cực kỳ đã mắt. Hãy check out YouTube channel của Frank để được đắm mình vào những thước phim nấu ăn ASMR đầy “củ nghệ” nhé 😋.
//
Hẹn gặp lại bạn ở Chìa Khoá tiếp theo - au revoir 👋.
Cảm nhận của bạn
Bạn thấy số này của Bản tin Chìa khoá như thế nào? Có nội dung nào khác bạn muốn đọc thêm ở số tiếp theo? ãy chia sẻ suy nghĩ của bạn cho tụi mình bằng cách trả lời email này nhé 😊.
Chia sẻ với bạn bè
Và nếu bạn thấy nội dung của bản tin thú vị, có giá trị, hãy gửi tới bạn bè, cộng đồng của bạn bằng cách forward email này hoặc chia sẻ đường link ở dưới.
unlock fm trân trọng việc được bạn gửi gắm địa chỉ email. Vì vậy nội dung của Chìa Khoá sẽ luôn được chọn lọc kỹ càng. unlock fm cũng cam kết sẽ không bao giờ spam hòm thư của bạn. Nếu bạn thấy podcast và newsletter của unlock fm có ích, hãy khao tụi mình một vài ly cà phê ☕. Cảm ơn bạn!